Een paar weken geleden, waar blijft de tijd, zijn wij, manlief en ik, naar de eerste Arij Boogerman Lezing van het Documentatiecentrum- en Kenniscentrum Augustijnenhof te Dordrecht geweest. Ongeveer een maand eerder waren wij daar en zag ik een uitnodiging liggen voor deze avond met de aansprekende titel "Leren leven met het verleden" met als gastspreker Mpho Tutu van Furth, de dochter van bisschop Desmond Tutu.
Op de avond van de lezing, bij binnenkomst, kregen wij de tekst van haar lezing op papier, zowel in het Engels als in het Nederlands. Niet alleen fijn tijdens de avond, maar ook om haar verhaal nog eens rustig na te kunnen lezen.
Wat mij als eerste opviel was de titel van haar lezing "De reis begint met het vertellen van je verhaal." Zelf zei ze dit er over: "In wat misschien een vervolg is op 'No future without forgiveness' schreven mijn vader en ik 'The book of forgiving'. Het is misschien een handleiding over het proces van vergeving. We leggen uit hoe je vanuit de plek van boosheid, pijn en wrok (denk Zuid-Afrika en het apartheidsregime met, haar woorden, hartverscheurende en huiveringwekkende verhalen van intimidatie, verlies en rouw) naar de plek van vergeving en genezing kunt komen."
Om daar te komen, op die plek van vergeving en genezing, waar Mpho Tutu het over heeft, is een proces dat bestaat uit de volgende stappen: "het vertellen van je verhaal, het benoemen van de pijn, het verlenen van vergeving, het vernieuwen of loslaten van de relatie. Ongeacht de omvang van de verwonding is dit proces altijd hetzelfde. De reis begint met het vertellen van het verhaal. En dus is het werk dat Stichting Illustre Dordracum verricht, om de geschiedenis van slavernij en de impact ervan te onderzoeken, van cruciaal belang voor het helen van de schade die blijft nagalmen tot op de dag van vandaag. Het vertellen van het verhaal is de eerste stap in de transformatieve reis die leidt tot verzoening." "Maar", zegt ze zelf er tegelijkertijd achteraan "het vertellen van het verhaal kan het struikelblok zijn dat te moeilijk is om te overwinnen" omdat "het verhaal soms te moeilijk is om te vertellen, te pijnlijk om te vertellen."
In haar lezing gaat ze verder in op de pijn van het verhaal, de gevolgen voor Afrika, de Waarheids- en Verzoeningscommissie waar haar vader Desmond Tutu voorzitter van was en de rol van Nederland. Dit is wat ze over Nederland zegt "We 'weten' het verhaal van de slavernij. Maar velen zijn diep geïnvesteerd in het verborgen houden van de geschiedenis en zijn perverse gif, hoewel het verhaal openlijk verborgen is. Om de slavernij zijn verdiende plek in het Nederlandse nationale verhaal te geven, zal betekenen dat het beeld van zuinigheid, industrie, progressiviteit en eerlijkheid dat de Nederlandse zelfperceptie vormt, moet worden ontrafeld, en ruimte moet worden gemaakt voor de smetten van hebzucht, vooroordelen en uitbuiting waarop de welvaart van Nederland is gebouwd."
Ik zou nog veel meer kunnen aanhalen uit haar lezing zoals het fragment, dat kwam uit haar eigen boek, waarin ze spreekt namens de dader. Maar nog beter is dat je naar haar zelf luistert.
"Leren van een bitterzoet verleden"
