Zoals jullie weten zijn manlief en ik afgelopen zaterdag naar de tentoonstelling "Koloniaal verleden Dordrecht" in het Augustijnenhof geweest. Daar een aantal foto's gemaakt. De eerste foto die ik met jullie wil delen is die van de Plantage Mariënbosch.
En dat heeft alles te maken met dit stukje tekst: "Na de afschaffing van de slavernij kwamen er 269 contractarbeiders uit India en 242 uit Java naar plantage Mariënbosch. Deze komst ging vaak gepaard met misleiding. Er werd een ideaalbeeld geschetst van hoge lonen, een vrije woning, medische zorg, recht op gratis terugkeer en nabijheid van werk. De verre reis werd vaak niet benoemd. De praktijk was zware arbeid verrichten onder erbarmelijke omstandigheden, onregelmatig uitbetalen van loon, slechte medische zorg en slechte huisvesting."
Het verhaal gaat namelijk dat één van mijn voormoeders van Java kwam. Het kan dus zomaar zijn dat zij ook als contractarbeidster geronseld is. Denk dat dit woord de lading wel dekt. Al weet ik natuurlijk niet met zekerheid dat het in haar geval ook zo is gegaan, maar ik ga daar wel van uit. En, zo gaat het verhaal verder, dat zij niet terecht kwam op de Antillen of in Suriname, maar op een plantage in Brits-Guiana, wat toen een kolonie van Engeland was.
De Volkskrant had een serie dat ging over "Ons koloniale verleden in vijftig voorwerpen" Eén van de voorwerpen die ze bespraken was de katlies, het kapmes, maar het ging ook over contractarbeid. In dit artikel wordt onder andere het volgende gezegd over contractarbeiders: "Dat ze eind 19de en begin 20ste eeuw uit Brits-Indie naar Suriname kwamen om op de plantages te werken. Dat tussen 1873 en 1916 34.300 contractarbeiders uit Brits-Indie naar Suriname vertrokken. En dat in de 17de en begin 18de eeuw deze arbeiders hun nut als werkvolk op rubber-, suiker- en theeplantages in Azië en in koloniën als Reunion, Mauritius en Brits-Guyana al hadden bewezen." En dan wordt er dit gezegd (hierbij denk ik aan mijn voormoeder): "Vooral voor vrouwen, en met name voor weduwen, woog het ontsnappen aan de onderdrukkende kastenmaatschappij zwaar." Maar, zo valt te lezen in dit artikel, "Er was weinig reden tot romantisering. Vrouwen werden zowel door de werkgevers als in de eigen gemeenschap geregeld minachtend behandeld."
Een paar jaar geleden heb ik een DNA test gedaan. Uit de test bleek dat ik 2% Zuid-Aziatisch ben, en moest ik denken aan de verhalen die gingen over mijn voormoeder, alleen dan nu met een ander land als uitkomst. Ik denk, gezien waar mijn voormoeder uiteindelijk terecht kwam, een plantage, het uiteindelijk niet zo veel uitmaakte of ze nu van Java of van India kwam, gezien de verhalen over plantages en contractarbeiders. Verhalen die steeds meer en meer aan hun verborgenheid worden onttrokken en in de openbaarheid worden gebracht.
