Jullie hebben even moeten wachten op Urk. Ondertussen hebben jullie je misschien afgevraagd wat Urk nu heeft te maken met de dingen waar ik het over heb op mijn blog. Uiteindelijk meer dan je denkt. Vandaar dat dit geen stedentripje wordt. Integendeel zelfs, en dat heeft alles te maken met een artikel uit het Weet Magazine dat ik onlangs in handen kreeg. Het Weet Magazine is een tijdschrift dat de wetenschap benaderd vanuit een christelijk perspectief en daar stond een heel interessant artikel in over Urk.
"Schedelroof in naam der wetenschap." Dat was wat ik als eerste las. Hmmm, nooit geweten dat daar zoiets had plaatsvonden. Het tweede wat ik las was "Achterlijke eilandbevolking moest maar eens even zwijgen..." Achterlijke eilandbevolking? Wacht eens even, Urk is toch Nederland? Uiteraard, maar Nederlander zijn is niet altijd genoeg, dat blijkt wel uit het verhaal van Urk. De site Urker Schedels geeft een 'mooi' inkijkje in de ontwikkeling van dit achterlijke denken. Hieronder een samenvatting.
"Het eerste wat je opvalt wanneer je de site Urker Schedels opent is de naam Johann Friedrich Blumenbach. Het is deze Duitse meneer, anatoom en antropoloog, die meent dat de mensheid uit vijf rassen bestaat. Hij publiceert een artikel waarin zestig menselijke schedels worden besproken, waaronder één van Urk. Volgens Blumenbach wijken de Zuiderzeeschedels af door een sterk terugwijkend voorhoofd en in een min of meer vooruitstekende kaak. En dan begint het balletje te rollen, of moet ik zeggen het schedeltje. Want dit moet nader onderzocht worden. In dit nader onderzoeken gaat men zelfs zo ver dat de Urkse bevolking wordt onderworpen aan allerlei schedelmetingen 'Het Urk Project'. Uiteindelijk komt men, de wetenschappers van die tijd, met een definitieve uitslag 'de Urkers zijn achterlijk en onzakelijk, wat inhoudt dat ze niet geschikt zijn voor werken op het land' en niet te vergeten, ze zouden zich ook nog vermengd hebben met Joden. Daar de Urkers niet geschikt zijn voor werken op het land - de Flevopolder moet worden ingericht en men wil een modelsamenleving creëren - heeft men een oplossing voor het 'Probleem Urk'. Deporteer gewoon de helft van de bevolking, plus de toekomstige bevolkingsaanwas."
Ik zelf vind een paar woorden en namen die de moeite van het onthouden waard zijn, zoals Blumenbach. Van hem komt de indeling van de verschillende rassen. Op hem kom ik nog terug. Uiteraard, zou ik bijna zeggen, heeft men het ook over de Joden. En dan het woord deporteren. Het gedwongen verplaatsen van mensen, in dit geval Urkers, maar wat we ook niet los kunnen zien van concentratiekampen en Nazi-Duitsland. De deportatie van Urkers ging uiteindelijk niet door vanwege de woningnood (hoe actueel), en oppositie vanuit de regering.
Het Weet Magazine artikel over Urk gaat ook nog in op social darwinisme. Zomaar wat zinnen uit dit sociaal darwinisme stukje: "De lagere Afrikanen mogen op allerlei manieren vernederd worden. Maar niet alleen zij, ook indianen, Aziaten, Aboriginals enzovoort. Die 'lageren' werden zelfs opgesloten achter tralies, in een soort dierentuin, zodat blanke westerlingen, (de hogeren) naar hen konden kijken om met eigen ogen te zien hoe 'wild' ze nog waren. Het ging zelfs zo ver dat 'lageren' gedwongen werden gesteriliseerd...je gaat toch ook niet fokken met een zwak paardenras? Gelukkig is daar verandering in gekomen en wordt het sociaal darwinisme nu niet meer als wetenschap beschouwd. Maar invloeden waren voor velen nog tot ver in de twintigste eeuw merkbaar."
Over deze gebeurtenissen op Urk heeft men een boek geschreven, genaamd Zoutzoet, wat je, als je de link volgt, digitaal kunt lezen. Volgens één van de onderzoekers en tevens medeschrijver van dit boek "staan de schedels voor de manier waarop decennialang met Urk is omgegaan. Het project doorbrak een taboe. Er kon ineens gepraat worden over dat zoute verleden." Ik kan nu niet anders denken aan wat Mpho Tutu van Furth zei, namelijk dat "de reis begint met het vertellen van je verhaal". Door de gelegenheid die ze kregen ging dit zeker op voor de Urkers.
Afbeelding Urker schedels: https://urkerschedels.wordpress.com/chronologie/
