"De kerkleiders in deze tijd
veroordelen elke vorm van racisme
in het heden of verleden."
Op weg naar Officiële Verklaring 2 kwam ik langs afdeling 134 uit de Leer en Verbonden en besloot ik mijn tent daar op te slaan. Terwijl ik daar was, heb ik een aantal stukjes geschreven, uiteindelijk vijf, die allen op de een of andere manier te maken hadden met deze afdeling en dat het "niet juist is dat enig mens andermans slaaf is". Zoals jullie aan de titel van dit stukje, "Racisme, heden of verleden", kunnen zien ben ik weer op pad. Dit betekent echter nog niet dat ik al klaar ben met het onderwerp slavernij.
Voor degenen die het nog niet weten, ik sta met twee verschillende benen in de slavernij, wat komt door mijn eigen familiegeschiedenis. Aan de ene kant is daar mijn zwarte vader. Door hem heb ik een wit/zwarte geschiedenis van slaaf en niet-slaaf. Aan de andere kant staat mijn moeder, wit, de kerk en de woorden "ik geloof in slavernij". Ik schreef toen nog in dat logje dat mijn witte voetje voor een groot deel mijn leven bepaalde. Het zwarte voetje maakt en zorgt ervoor, gezien mijn gebrek aan kennis, dat ik aan het begin van mijn reis sta. Maar nu al, ondanks het feit dat ik nog maar een beginneling ben, is mijn wereld groter en rijker geworden. Ik hoop nog een heleboel pagina's aan mijn verhaal te kunnen toevoegen.
Ondertussen heb ik de nodige pagina's aan mijn verhaal toegevoegd. In al de verhalen die ik de afgelopen tijd heb gedeeld was er weinig aandacht voor de geschiedenis van dat zwarte voetje en dat zal volgend jaar, wanneer ik door het Oude Testament reis, het laatste hoofdstuk van mijn verhaal, waarschijnlijk niet anders zijn. Ondanks dat ik mijzelf, als het gaat om het zwarte voetje, nog steeds een beginneling noem qua kennis, ben ik ondertussen wel steeds meer een overlap gaan zien tussen het witte en het zwarte voetje. En ben ik gaan beseffen hoe gekleurd ik zelf ben door mijn opvoeding, zonder dat ik dat in eerste instantie zelf door had. Dit is daar een voorbeeld van, net zoals rassenwaan dat ook is. Onze hemelse Vader mag dan wel een kleurenblindbril dragen, daarmee bedoel ik niet dat Hij geen kleuren ziet, want Hij houdt van diversiteit, maar Hij schiep niet de daarmee gepaard gaande discriminatie.
In het logje 'dat ik het niet zelf door had' haal ik ook onze oud premier Rutte aan, die toen namens de Nederlandse Staat excuses aanbood voor het slavernijverleden. Hij zei het volgende over het ondergaan van een verandering van denken: "Ik dacht lange tijd dat het niet goed mogelijk was om op een betekenisvolle manier verantwoordelijkheid te nemen. Lange tijd dacht ik dus eigenlijk: het slavernijverleden is geschiedenis dat achter ons ligt, maar ik had het mis. Eeuwen van onderdrukking en uitbuiting werken uit in het hier en nu".
In deze toespraak van premier Rutte wordt ook gesproken over bewustwording en racisme. Toen ik googlede op 'of je racisme zonder bewustwording kunt bestrijden' kreeg ik dit als antwoord:
Racisme bestrijden is vrijwel onmogelijk zonder bewustwording. Deze twee gaan hand in hand. Degenen die er niet in slagen van de geschiedenis te leren zijn gedoemd deze te herhalen.
Andere woorden voor bewustwording zijn bijvoorbeeld erkenning, inzicht en erkentenis. Woorden die ik in verband breng met een lezing, De reis begint met het vertellen van je verhaal van Mpho Tutu van Furth, die ik iets meer dan twee jaar geleden heb bijgewoond. De woorden die zij sprak, die trouwens op iedereen van toepassing kunnen zijn, waren voor mij de aanzet om mijn eigen verhaal te vertellen. Later kwam daar nog het woord benoemen bij, waardoor ik steeds meer een overlap begon te zien. Niet alleen dat, ook te ervaren, als was het alleen maar door de woorden 'laat het verleden rusten'.
Echter, zoals we ook kunnen lezen, is bewustwording vrijwel onmogelijk als je ook niet stil staat bij de oorzaken (vooroordelen, onwetendheid en institutionele structuren).
Vooroordelen en onwetenheid, daar had ik niet direct een woordenboek bij nodig. Wat er precies bedoeld wordt met institutionele structuren wel. En, nog zo'n vraag, kan ik die institutionele structuren ook terug zien in mijn witte voetje? In hoeverre is daar een overlap?
En wat bedoelen kerkleiders nu met dat ze zowel racisme in het heden als in het verleden veroordelen? Wat is racisme? Ik kwam er achter dat het antwoord, wat racisme nu is, afhankelijk is van wie je het vraagt, "omdat je er vanuit verschillende disciplines naar kunt kijken zoals de psychologie, sociologie, filosofie en dat het in de praktijk niet alleen om huidskleur en andere fysieke kenmerken gaat, maar ook om zaken als taal, kleding en religieuze praktijken". Echter, en dat maakt het weer behapbaar, ze zeiden ook dat racisme werken aan gelijke kansen en een inclusieve samenleving in de weg staat. Deze opmerking gaat over burgerschap. Is de kerk in wezen niet een samenleving in het klein? In hoeverre, gezien mijn eigen geschiedenis, kan ik dan mijn ogen sluiten voor het feit dat ik zeker overeenkomsten zie tussen het slavernijverleden, mijn zwarte voetje en de restrictieperiode, mijn witte voetje. Zoals bijvoorbeeld Kain en die 'vervloekte' Cham en deze woorden uit de evangelieverhandeling "deze beperking werd gerechtvaardigd door de gangbare ideeën over de minderwaardigheid van sommige rassen". Ondanks dat koop ik altijd "allen-zijn-gelijk-voor-God" schoenen. Al heb je natuurlijk altijd uitzonderingen.
